Một năm thực hiện Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP – Những kết quả đạt được và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành Luật Lý lịch tư pháp và Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP.

Trong thời gian hơn 01 năm thực hiện Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP, công tác phối hợp liên ngành đã đạt được những kết quả quan trọng. Trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong việc cung cấp thông tin lý lịch tư pháp ngày càng đi vào nề nếp. Các cơ quan có thẩm quyền cung cấp thông tin lý lịch tư pháp theo quy định ( Tòa an các cấp, Viện kiển sát nhân dân, cơ quan Công an)  đều tích cực phối hợp với Sở Tư pháp để thực hiện tốt công tác tra cứu, xác minh, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, cấp Phiếu lý lịch tư pháp tại địa phương. Hiện nay, toàn bộ các Trại giam, Trại tạm giam thuộc Bộ Công an và Công an cấp tỉnh đã thực hiện cung cấp Giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù, giấy chứng nhận đặc xá và một số thông tin khác có liên quan cho Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia. Sau 03 năm thi hành Luật Lý lịch tư pháp Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia đã nhận được  hơn 205.000 thông tin, trong đó có gần 200.000 thông tin lý lịch tư pháp về án tích do các Sở Tư pháp và các Trại giam, Trại tạm giam thuộc Bộ Công an, Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án quân sự Trung ương cung cấp. Các Sở Tư pháp nhận được hơn 655.000 thông tin lý lịch tư pháp về án tích do Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân, cơ quan Thi hành án dân sự và Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia cung cấp.

Việc phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền trong việc tra cứu, xác minh thông tin để cấp Phiếu lý lịch tư pháp là công việc mang tính thường xuyên đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan để đảm bảo thời hạn cấp Phiếu Lý lịch tư pháp theo quy định cho người dân. Trong thời gian qua Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia và các Sở Tư pháp đã phối hợp với Cục Hồ sơ nghiệp vụ cảnh sát, Phòng Hồ sơ Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Tòa án nhân dân các cấp, Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án quân sự Trung ương thực hiện…thực hiện tra cứu, xác minh các thông tin lý lịch tư pháp về án tích.

 Cục Hồ sơ nghiệp vụ cảnh sát, Bộ Công an đã có nhiều giải pháp để bảo đảm thực hiện để bảo đảm thời hạn tra cứu, xác minh thông tin tại Cơ quan Công an, phục vụ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp.   

Công tác kiểm tra liên ngành tình hình thực hiện Luật Lý lịch tư pháp và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành tại một số địa phương lần đầu tiên đươc triển khai kể từ khi Luật Lý lịch tư pháp và Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP có hiệu lực thi hành. Trong tháng 9 năm 2013, Bộ Tư pháp đã phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng tổ chức 02 Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tình hình thực hiện Luật Lý lịch tư pháp tại 6 tỉnh, thành phố: thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Cần Thơ, Hà Nội, Phú Thọ và Tuyên Quang. Thông qua kiểm tra các Đoàn kiểm tra liên ngành đã đề xuất kiến nghị với Lãnh đạo Bộ Tư pháp, Lãnh đạo các Bộ, ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Cần Thơ, Hà Nội, Phú Thọ và Tuyên Quang những giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực lý lịch tư pháp. Đồng thời, các Đoàn kiểm tra liên ngành cũng đã kịp thời động viên khuyến khích, nhân rộng những điển hình trong việc thực thi nhiệm vụ mà Luật Lý lịch tư pháp và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật quy định.

Việc rà soát số lượng thông tin lý lịch tư pháp giữa cơ quan cung cấp thông tin lý lịch tư pháp và cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp cũng đã được triển khai thực hiện, qua đó góp phần bảo đảm cho số lượng thông tin được cung cấp đầy đủ, kịp thời. Qua rà soát số lượng thông tin lý lịch tư pháp đã cung cấp, cơ quan cung cấp thông tin đã kịp thời cung cấp bổ sung số lượng thông tin lý lịch tư pháp còn thiếu và điều chỉnh hoặc đề nghị cơ quan nhận được thông tin điều chỉnh trong trường hợp thông tin do có sự sai sót. Đồng thời, thông qua rà soát số lượng thông tin đã cung cấp Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia cũng đã kịp thời chấn chỉnh hoạt động cập nhật thông tin lý lịch tư pháp, qua đó góp phần bảo đảm chất lượng của hoạt động xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp.

Công tác phối hợp với Tòa án, Kiểm sát, Thi hành án dân sự và Công an để tiến hành rà soát số lượng thông tin lý lịch tư pháp đã cung cấp được một số Sở Tư pháp quan tâm thực hiện như Sở Tư pháp thành phố Hồ Chí Minh, Long An.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, hiện nay công tác phối hợp liên ngành còn một số hạn chế, bất cập về thể chế, về tổ chức bộ máy cũng như về công tác phối hợp, tra cứu, xác minh thông tin lý lịch tư pháp. Gữa Luật Lý lịch tư pháp và Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP còn chưa có sự thống nhất, đồng bộ với các văn bản pháp luật khác có liên quan, ví dụ: quy định về trách nhiệm của Tòa án trong việc gửi bản án hình sự sơ thẩm và bản án hình sự phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm giữa Luật Lý lịch tư pháp và Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP là chưa có sự thống nhất, gây lúng túng cho một số cơ quan Tòa án trong quá trình triển khai. Một số biểu mẫu trong Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP chưa phù hợp với biểu mẫu của các văn bản pháp luật chuyên ngành khác,  Trong các quy định của Luật Lý lịch tư pháp và Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP chưa có quy định về cơ chế bảo đảm thực hiện đối với các cơ quan có nhiệm vụ cung cấp thông tin nhưng chưa cung cấp, do đó trên thực tế một số các cơ quan có trách nhiệm cung cấp thông tin lý lịch tư pháp chưa cung cấp kịp thời, đầy đủ cho cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp.

Việc bố trí cán bộ làm nhiệm vụ tra cứu, xác minh, trao đổi cung cấp thông tin tại các cơ quan có liên quan còn gặp nhiều khó khăn. Tại các cơ quan Tòa án, Kiểm sát, Quốc phòng... chưa có cán bộ chuyên trách làm nhiệm vụ phối hợp tra cứu, xác minh, trao đổi, cung cấp thông tin mà thực hiện công việc này còn mang tính kiêm nhiệm, nên việc thực hiện nhiệm vụ còn nhiều khó khăn.

Công tác phối hợp cung cấp thông tin để xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp tại nhiều nơi chưa đi vào nền nếp. Tại nhiều địa phương, cơ quan Công an cấp huyện (Bộ phận thi hành án và hỗ trợ tư pháp) chưa thực hiện cung cấp đầy đủ các thông tin lý lịch tư pháp như giấy chứng nhận chấp hành xong thời gian thử thách án treo, án phạt cải tạo không giam giữ, án phạt cấm cư trú, quản chế, tước một số quyền công dân, án phạt cấm đảm nhiệm chức vụ, quản chế. Các thông tin lý lịch tư pháp từ thời điểm 01/7/2010 đến ngày 01/7/2011 tại hầu hết các trại giam, trại tạm giam chưa thực hiện cung cấp cho Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia. Thực tế này cũng đã gây khó khăn trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp tại các cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp.

Công tác phối hợp trong tra cứu, xác minh thông tin phục vụ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp chưa thực sự nhịp nhàng nên vẫn còn tình trạng cấp Phiếu lý lịch tư pháp quá thời hạn theo quy định. Đặc biệt, là những trường hợp người yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp có thời gian cư trú tại nhiều tỉnh, thành phố khác, có thời gian cư trú ở nước ngoài, người nước ngoài hoặc kết quả tra cứu, xác minh thông tin tại cơ quan có liên quan chưa đủ cơ sở để xác định đầy đủ, chính xác về tình trạng án tích. Các Tòa án chưa thực hiện cung cấp kịp thời, đầy đủ thông tin cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập doanh nghiệp theo quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã nên gây khó khăn cho các Sở Tư pháp trong xác minh thông tin để cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo quy định.

Trên cơ sở thực hiện 01 năm thực hiện Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP, để nâng cao hiệu quả thi hành Luật Lý lịch tư pháp và Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP trong thời gian tới cần phải có một số các giải pháp. Một trong các giải pháp cần quan tâm là các Bộ, ngành cần tiếp tục có sự quan tâm, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thuộc ngành mình từ Trung ương đến địa phương trong toàn quốc theo chức năng, nhiệm vụ được giao thường xuyên phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong việc phối hợp trao đổi, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp cho Sở Tư pháp và Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia theo đúng quy định của Luật Lý lịch tư pháp và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật, đặc biệt là Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP. Bộ Công an quan tâm kịp thời có giải pháp xử lý hiệu quả nhằm bảo đảm thời gian tra cứu, xác minh thông tin lý lịch tư pháp, khắc phục triệt để tình trạng chậm thời hạn cấp Phiếu lý lịch tư pháp; chỉ đạo các trại giam, trại tạm giam cung cấp bổ sung đầy đủ số lượng giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù, giấy chứng nhận đặc xá có từ ngày 01/7/2010 đến ngày 01/7/2011 để phục vụ công tác xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp. Bộ Tư pháp và các Bộ, Ngành có liên quan tiếp tục  tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra liên ngành tình hình thực hiện Luật Lý lịch tư pháp tại các địa phương để kịp thời uốn nắn các sai sót, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động lý lịch tư pháp, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, công chức, viên chức trong triển khai thi hành Luật Lý lịch tư pháp; kịp thời phát hiện những bất cập trong hoạt động lý lịch tư pháp và có giải pháp để khắc phục.

Việc tổ chức các lớp tập huấn triển khai các văn bản có liên quan đến Luật Lý lịch tư pháp cần được các Bộ, ngành quan tâm thực hiện nhằm nâng cao kỹ năng cho cán bộ làm công tác tra cứu, xác minh, trao đổi, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp. Bên cạnh đó các Sở Tư pháp cần phát huy vai trò và tăng cường phối hợp với các cơ quan có liên quan nhằm bảo đảm cho việc phối hợp tra cứu, xác minh, trao đổi, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp để xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và cấp Phiếu lý lịch tư pháp được đầy đủ, kịp thời, đúng quy định. 

____________________________________