Tại Hội nghị đánh giá công tác cấp chứng chỉ hành nghề, giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh do Bộ Y tế tổ chức vào đầu tháng 7 năm 2014 vừa qua, bên cạnh một số khó khăn, vướng mắc như về thể chế, nguồn lực bảo đảm thực hiện công tác này, một số địa phương cho rằng cần xem xét lại việc quy định phải có Phiếu lý lịch tư pháp trong hồ sơ cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh vì cho rằng việc xin Phiếu lý lịch tư pháp mất nhiều thời gian, dẫn đến chậm tiến độ cấp chứng chỉ hành nghề và giấy phép hoạt động.
Theo quy định tại khoản 4 Điều 18 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 thì một trong những điều kiện được cấp chứng chỉ hành nghề đối với người Việt Nam là người đó “không thuộc trường hợp đang trong thời gian bị cấm hành nghề, cấm làm công việc liên quan đến chuyên môn y, dược theo bản án, quyết định của Tòa án; đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đang trong thời gian chấp hành bản án hình sự, quyết định hình sự của Tòa án”. Cũng theo quy định tại điểm d khoản 1, điểm e khoản 2 Điều 27 Luật Khám bệnh, chữa bệnh thì trong hồ sơ cấp, cấp lại chứng chỉ hành nghề đối với người Việt Nam, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài phải có Phiếu lý lịch tư pháp.
Điều kiện nêu trên vừa là điều kiện bắt buộc theo quy định của Luật, đồng thời, cũng cần thiết vì ngành nghề khám chữa bệnh có thể được coi là một trong những ngành nghề rất đặc biệt vì đây là ngành nghề có liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người. Do đó, đòi hỏi người hành nghề này, ngoài yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật về y dược còn phải có nhân thân “sạch”, đặc biệt là không thuộc trường hợp đang trong thời gian bị cấm hành nghề, cấm làm công việc liên quan đến chuyên môn y, dược theo bản án, quyết định của Tòa án. Quy định về điều kiện nhân thân “sạch” của người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh ngay từ khi cấp chứng chỉ hàng nghề nhằm bảo vệ quyền lợi của người dân, đồng thời cũng mang tính răn đe chung cho xã hội, nhằm đề cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của cá nhân và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân lợi dụng đăng ký và hoạt động hành nghề khám, chữa bệnh để vi phạm pháp luật.
Phiếu lý lịch tư pháp là loại giấy tờ chứng minh nhân thân tư pháp của cá nhân, chứng minh tình trạng án tích của cá nhân, chứng minh một cá nhân có hay không có án tích. Quy định phải có Phiếu lý lịch tư pháp trong hồ sơ đăng ký hành nghề khám, chữa bệnh có thể là vấn đề mới ở Việt Nam nhưng đây cũng là thông lệ quốc tế, nhiều nước cũng có quy định này. Quy định về Phiếu lý lịch tư pháp là giấy tờ bắt buộc phải có trong hồ sơ đăng ký hành nghề cũng phù hợp với quy định của một số lĩnh vực pháp luật có liên quan, cụ thể như khi cá nhân tham gia một số lĩnh vực kinh doanh, hành nghề như xin cấp chứng chỉ hành nghề luật sư, bổ nhiệm giám định viên tư pháp…, và mới đây là Luật công chứng (sửa đổi), pháp luật cũng có quy định phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp trong hồ sơ bổ nhiệm công chứng viên.
Hiện nay, việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp được thực hiện theo quy định của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2010) và các văn bản quy định chi tiết, thi hành Luật này. Luật Lý lịch tư pháp và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật đã quán triệt mạnh mẽ tinh thần cải cách hành chính trong thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp, cụ thể như: thời hạn giải quyết yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp được rút ngắn, thời hạn không quá 10 ngày. Trường hợp phức tạp thì thời hạn không quá 15 ngày; đồng thời thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp cũng được đơn giản hóa nhằm tạo thuận lợi cho cá nhân, cơ quan, tổ chức có yêu cầu cấp Phiếu.
Thời gian vừa qua, để tạo thuận lợi cho việc đăng ký hành nghề khám chữa bệnh, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, ngày 13/5/2013, Bộ Tư pháp đã có Công văn số 3571/BTP-TTLLTPQG gửi Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, theo đó đề nghị Sở Tư pháp chủ trì, phối hợp với cơ quan Công an, cơ quan Y tế trao đổi có giải pháp thích hợp để đẩy nhanh tiến độ cấp Phiếu lý lịch tư pháp đối với cá nhân có nhu cầu cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh, giúp ngành Y tế sớm hoàn thành việc cấp chứng chỉ hành nghề và giấy phép hoạt động cho người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh; quán triệt tinh thần phục vụ nhân dân, đề nghị Sở Tư pháp chủ động trao đổi với Công an tỉnh để rút ngắn thời gian cấp Phiếu lý lịch tư pháp; khẩn trương giải quyết hồ sơ, tạo thuận lợi tối đa cho cá nhân có yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
Để bảo đảm thời hạn giải quyết cấp Phiếu lý lịch tư pháp, Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia thuộc Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với Cục Hồ sơ nghiệp vụ cảnh sát - Bộ Công an và các đơn vị có liên quan thuộc Tòa án nhân dân tối cao tìm các giải pháp tháo gỡ khó khăn trong công tác này. Trong thời gian tới, Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia sẽ tiếp tục tham mưu cho Lãnh đạo Bộ Tư pháp tăng cường phối hợp với các Bộ, ngành để chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc tra cứu, xác minh thông tin, phục vụ việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
Như vậy, việc thực hiện quy định về hồ sơ cấp chứng chỉ hành nghề cho người hành nghề khám chữa bệnh phải có Phiếu lý lịch tư pháp không phải là nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định của Nghị định số 87/2011/NĐ-CP. Theo như đại diện Cục Quản lý khám, chữa bệnh – Bộ Y tế thì thời gian đầu thực hiện quy định phải có Phiếu lý lịch tư pháp khi xin cấp chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh, cũng có nhiều địa phương gặp khó khăn, lúng túng trong quá trình tổ chức thực hiện. Tuy nhiên, hiện nay, được sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, sự nỗ lực, cố gắng, chủ động tích cực phối hợp của Sở Y tế, Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố, công tác này đã cơ bản đáp ứng yêu cầu của cá nhân.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho người đăng ký hành nghề khám chữa bệnh, ngoài việc cải cách thủ tục đăng ký, rút ngắn thời gian đăng ký cấp chứng chỉ hành nghề một cách tối đa, cần tăng cường cơ chế phối hợp, thông tin giữa cơ quan đăng ký cấp chứng chỉ hành nghề, cơ quan cấp Phiếu lý lịch tư pháp và các cơ quan khác có liên quan, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, khắc phục tình trạng chậm thời hạn giải quyết cấp Phiếu lý lịch tư pháp nhằm bảo đảm công tác cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh có hiệu quả hơn.
(*) Theo số liệu của Cục Quản lý khám, chữa bệnh - Bộ Y tế
Hà Ngân